Mbuyelo na Khaedu ya Zwimela zwa Afrika Tshipembe zwa Mvelo

© Bernard Dupont
Indigenous fruit like marula are wild-harvested and can provide both nutrients as well as income.

Mbuyelo ya Zwimela zwa Mvelo

Ndi zwimela zwine zwa vha zwo sokou tou ima, zwine zwa vha zwavhuḓi nga zwifhinga zwa u shanduka ha mutsho. Zwiḓisa u tsireledzea ha zwiḽiwa ha tshifhinga tshilapfu.
Zwa thusa u ṱhogomela zwithu zwa vhufa na maitele. Zwa lwisana na vhushai mahayani nga tshifhinga tsha gomelelo na u balelwa ha zwinwe zwimela. Zwa ḓisa pfushi miḓini ya mahayni. Zwaḓisa tshikhala tsha u vhambadza sa zwiḽiwa zwa nga matsheloni cereals. Zwi nga ḓisa muholo wa mahayani hune havha uri ho ḓala mitshelo ya ḓaka.

Khaedu dzo Lavhelesanaho na Zwiḽiwa zwa Mvelo

Ṱhahalelo ya mbeu na nḓila dza u ṱavha. U haniwa ha u ḽiwa zwimela zwa mvelo zwiita uri zwi sa bveledzwe zwi zwinzhi.
Vhunzhi ha zwimela zwa mvelo zwiḽiwa zwo thoma zwa vhewa. Hezwi zwi tshi khou itwa nga u balelwa zwishumiswa zwine zwa vha uri ndi zwa u kona u vheya. Nga nnḓa ha pfushi na ndeme ya zwa ikononi ya zwimela zwa mvelo kha ḽa Afrika Tshipembe, ndi ṱhukhu dzine dza vha dzi tshi khou rengiswa.
U balelwa u bveledzwa ha hezwi zwimela ndi uri azwi thu iswa maragani zwa rengiswa. Vhunzhi ha zwimela zwa mvelo zwi kha ṋi kaniwa nga mupo. Zwi nga sia zwi tshi khou fhela ngauri azwi ṱhogomelwi.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe